Thấy mọi người đổ xô học AI, bạn sợ mình tụt hậu? Nhưng khi vừa học xong một công cụ, nó đã có phiên bản mới hoặc một công cụ khác ra đời, khiến bạn mệt mỏi. Hãy dừng lại và nhận ra đây là một cuộc đua không có hồi kết.
Việc chạy theo các công cụ AI cụ thể là vô nghĩa vì chúng phát triển quá nhanh, khiến kiến thức của bạn lỗi thời trong chớp mắt.
Xu hướng chung là công nghệ sẽ ngày càng đơn giản hóa, nên việc đầu tư vào một công cụ phức tạp ở hiện tại là rất rủi ro.
Dạo một vòng Facebook, tôi thấy các khóa học về Midjourney[1], ChatGPT[2], Stable Diffusion[3] mọc lên như nấm sau mưa. Ai cũng muốn trở thành “chuyên gia” chỉ sau vài buổi học.
Nhưng sự thật phũ phàng là, thế giới AI thay đổi còn nhanh hơn cả người yêu cũ của bạn trở mặt. Midjourney hôm nay ra v6, ngày mai đã có v7 với cách viết prompt[4] hoàn toàn khác. ChatGPT-4 vừa đỉnh đó, tuần sau đã có GPT-4.5 Turbo với những tính năng mà khóa học của bạn chưa hề nhắc tới.
Để tôi kể bạn nghe câu chuyện “xương máu” của chính mình. Tôi đã từng dành gần 100 ngày miệt mài “cày cuốc” ComfyUI[5] – một công cụ tạo ảnh AI cực kỳ phức tạp. Tôi tự hào vì mình có thể tạo ra những workflow rối như tơ vò.
Nhưng rồi tôi nhận ra một điều: xu hướng không thể đảo ngược của công nghệ là “hóa phức tạp thành đơn giản”. Những gì tôi làm hôm nay, ngày mai có thể chỉ cần một cú nhấp chuột trong một công cụ mới.
Sự phức tạp của các công cụ AI ở giai đoạn đầu chỉ là tạm thời. Chúng sẽ ngày càng dễ tiếp cận hơn, thân thiện với người dùng hơn.
Việc bạn bỏ hàng chục, thậm chí hàng trăm giờ để thuần thục một công cụ cụ thể cũng giống như việc xây một tòa lâu đài nguy nga trên cát vậy. Sóng (công nghệ) ập tới một cái là tan biến hết.
Chuyên gia AI đích thực chính là… AI: Người thầy tốt nhất mà bạn không cần trả phí
Bạn nghĩ rằng không đi học thì làm sao biết dùng? Nhưng nếu người thầy giỏi nhất, kiên nhẫn nhất lại đang ở ngay trước mặt bạn thì sao? Hãy coi chính AI là chuyên gia, là người thầy vĩ đại nhất để học về chính nó.
Người thầy tốt nhất để học về AI chính là AI. Với kiến thức vô tận, sự kiên nhẫn vô hạn và chi phí gần như bằng không, AI có thể giải đáp mọi thắc mắc và hướng dẫn bạn thực hành một cách hiệu quả hơn bất kỳ khóa học nào.
Nhiều người phản bác tôi: “Không đi học thì làm sao biết cách đặt câu hỏi, làm sao biết dùng?” Đây là một lập luận có vẻ hợp lý, nhưng hãy thử nghĩ xem: AI, đặc biệt là các mô hình ngôn ngữ lớn[6] như ChatGPT, chính là một người thầy hoàn hảo. Nó có kiến thức của cả nhân loại, kiên nhẫn 24/7 không bao giờ cáu gắt, và quan trọng nhất, nó gần như miễn phí (hoặc chi phí rất thấp so với một khóa học).
Hãy làm một phép so sánh đơn giản: Bạn trả vài triệu cho một khóa học dạy về prompt Midjourney, hay bạn dùng số tiền đó mua tài khoản Midjourney và ChatGPT Plus trong vài tháng để tự mình vọc vạch, thử nghiệm?
Tôi tin rằng cách thứ hai không chỉ rẻ hơn mà còn giúp bạn học sâu và nhớ lâu hơn rất nhiều. Khi gặp khó khăn, thay vì hỏi giảng viên, bạn có thể hỏi trực tiếp ChatGPT: “Hãy gợi ý cho tôi 10 cấu trúc prompt để tạo ảnh chân dung theo phong cách điện ảnh trên Midjourney v6”.
Câu trả lời bạn nhận được có khi còn chất lượng hơn cả chuyên gia.
Việc chúng ta có sẵn những công cụ AI mạnh mẽ trong tay nhưng lại đi tìm các khóa học bên ngoài chẳng khác nào đang “ôm một mỏ vàng nhưng lại ra ngoài mua vàng”.
Đừng lãng phí tài nguyên quý giá nhất. Hãy học cách trò chuyện, đặt câu hỏi và thực hành trực tiếp với người thầy AI của bạn.
Vậy chúng ta nên học gì? 3 kỹ năng AI vàng giúp bạn “bất biến giữa vạn biến”
Mệt mỏi vì phải liên tục cập nhật công cụ? Có một cách để đứng ngoài vòng xoáy thay đổi này. Đó là tập trung vào những kỹ năng cốt lõi, những thứ sẽ không bao giờ lỗi thời. Chúng chính là nền móng vững chắc cho sự nghiệp của bạn.
Để thành công trong kỷ nguyên AI, hãy tập trung vào 3 kỹ năng nền tảng: Năng lực Đặt câu hỏi và Diễn đạt ý tưởng, Năng lực Phân rã vấn đề phức tạp thành các bước nhỏ, và Năng lực Thẩm định để chọn ra kết quả tốt nhất từ AI.
Thay vì học những “thủ thuật” hay “mẹo vặt” cho một công cụ cụ thể, tôi tin rằng có 3 kỹ năng cốt lõi bạn cần rèn luyện. Đây là những kỹ năng không phụ thuộc vào bất kỳ nền tảng nào và sẽ luôn có giá trị, dù công nghệ có thay đổi ra sao.
Kỹ năng 1: Năng lực đặt câu hỏi & diễn đạt
Đây là kỹ năng nền tảng của mọi nền tảng. Bạn có một ý tưởng tuyệt vời trong đầu, nhưng làm sao để AI hiểu được nó?
Kỹ năng này là khả năng biến những suy nghĩ mơ hồ, trừu tượng thành một yêu cầu (prompt) rõ ràng, chi tiết, chính xác và đầy đủ ngữ cảnh[7]. Nó không chỉ là viết, mà là tư duy và giao tiếp một cách có cấu trúc với máy móc.
Kỹ năng 2: Năng lực phân rã vấn đề
AI rất giỏi thực thi các nhiệm vụ nhỏ, cụ thể, nhưng lại khá tệ trong việc xử lý các yêu cầu lớn, phức tạp và đa bước.
Một người dùng AI hiệu quả phải có tư duy của một kiến trúc sư: biết cách chia một dự án lớn (ví dụ: “Lên kế hoạch ra mắt sản phẩm mới”) thành hàng loạt các nhiệm vụ nhỏ hơn mà AI có thể xử lý tốt (như: “Phân tích 5 đối thủ cạnh tranh chính”, “Gợi ý 10 tên sản phẩm”, “Viết email thông báo ra mắt”…).
Kỹ năng 3: Năng lực thẩm định & phán đoán
Đây là kỹ năng mà AI không thể thay thế con người. Khi AI đưa ra 100 phương án, bạn phải là người có đủ kiến thức, kinh nghiệm và “gu” để chọn ra phương án tốt nhất. Bạn cần biết tại sao nó tốt, nó có thể tốt hơn ở điểm nào, và làm thế nào để cải thiện nó.
Năng lực phán đoán, đánh giá và ra quyết định cuối cùng chính là giá trị độc nhất của con người.
Sự thay đổi của AI là đáng sợ hay là cơ hội vàng cho người đến sau?
Bạn lo sợ vì lĩnh vực AI thay đổi quá nhanh, khiến bạn không dám bắt đầu? Chính sự thay đổi không ngừng này mới là cơ hội. Nếu một lĩnh vực đã ổn định, nghĩa là nó không còn chỗ cho người mới. Sự biến động của AI đang tạo ra một sân chơi hoàn toàn mới.
Sự thay đổi nhanh chóng của AI không phải là rào cản, mà là cơ hội lớn nhất cho những người mới bắt đầu. Nó phá vỡ các cấu trúc cũ, tạo ra một sân chơi bình đẳng nơi những người có năng lực thích ứng tốt nhất sẽ chiến thắng, bất kể họ đến trước hay sau.
Gần đây, một người bạn của tôi đang muốn chuyển ngành sang lĩnh vực liên quan đến AI đã tâm sự: “Tớ thấy nó thay đổi nhanh quá, sợ mình theo không kịp. Mới học cái này, mai đã có cái khác, thấy hơi nản”. Tôi hiểu cảm giác đó, nhưng tôi đã nói với bạn ấy một góc nhìn khác.
Hãy thử lật ngược vấn đề: Chính vì nó thay đổi nhanh nên mới có cơ hội cho người đến sau. Những lĩnh vực đã ổn định, ít thay đổi (như kế toán, luật sư truyền thống) thường đã “hết chỗ”. Các “cây đa cây đề” đã chiếm hết vị trí tốt, người mới vào rất khó để cạnh tranh.
Ngược lại, AI là một miền Tây hoang dã. Mọi thứ còn rất mới, sân chơi được san phẳng mỗi ngày.
Bạn có thấy các startup AI mới toanh được định giá hàng tỷ đô la không? Hay việc Meta sẵn sàng trả lương hàng triệu đô để chiêu mộ nhân tài AI?
Đó chính là minh chứng cho sức hấp dẫn của sự thay đổi. Nó phá vỡ các cấu trúc quyền lực cũ và tạo ra vô vàn cơ hội mới.
Thay vì sợ hãi, hãy “ôm lấy sự thay đổi”. Đây không phải là rủi ro, mà là cánh cổng của cơ hội. Người vào sau như chúng ta hoàn toàn có thể vượt lên nếu nắm bắt đúng phương pháp và tập trung vào những kỹ năng cốt lõi.
Kế hoạch hành động: Xây dựng năng lực cốt lõi về AI ngay hôm nay
Đã đến lúc biến lý thuyết thành hành động. Bạn không cần những khóa học đắt tiền, chỉ cần một kế hoạch rõ ràng. Hãy đầu tư vào trải nghiệm thực tế, học qua dự án và tập trung vào 3 kỹ năng vàng đã nêu để xây dựng nền tảng vững chắc.
Để xây dựng năng lực AI cốt lõi, hãy đầu tư tiền mua tài khoản của các công cụ hàng đầu thay vì đóng học phí. Áp dụng phương pháp học qua dự án thực tế, tự đặt mục tiêu và dùng AI để hoàn thành nó, đồng thời luôn chú trọng rèn luyện 3 kỹ năng chính.
Vậy làm thế nào để bắt đầu một cách hiệu quả? Dưới đây là kế hoạch hành động cụ thể mà tôi gợi ý cho bạn:
- Đầu tư vào “cần câu” thay vì “con cá”: Thay vì đóng vài triệu đồng cho một khóa học, hãy dùng số tiền đó để đăng ký tài khoản trả phí của các công cụ AI hàng đầu như ChatGPT Plus, Midjourney, Claude, Perplexity… Đây chính là “phòng gym” tốt nhất để bạn rèn luyện.
- Học qua dự án (Project-based learning): Đừng học lan man. Hãy đặt ra một mục tiêu cụ thể mà bạn muốn hoàn thành. Ví dụ: “Sử dụng AI để lên một kế hoạch marketing hoàn chỉnh cho một quán cà phê trong 1 tuần”. Quá trình bạn tìm tòi, mày mò để giải quyết bài toán này sẽ dạy bạn nhiều hơn bất kỳ khóa học nào.
- Ghi lại nhật ký học tập: Hãy tạo một file Google Docs hoặc một cuốn sổ tay. Ghi lại những câu lệnh (prompt) hiệu quả, những ý tưởng thất bại, những gì bạn học được mỗi ngày. Việc này giúp bạn hệ thống hóa kiến thức và tự đúc kết kinh nghiệm cho riêng mình.
- Luôn tự hỏi về 3 kỹ năng cốt lõi: Trong mọi thực hành, hãy tự vấn: Mình đã diễn đạt yêu cầu đủ rõ chưa? (Kỹ năng 1). Mình đã chia nhỏ vấn đề hợp lý chưa? (Kỹ năng 2). Mình dựa vào đâu để đánh giá kết quả này là tốt hay tệ? (Kỹ năng 3).
Hãy nhớ, mục tiêu cuối cùng không phải là thành thạo một công cụ, mà là thành thạo năng lực tư duy và làm việc cùng AI.
Lời kết
Thế giới AI đang trong một cuộc đại dịch chuyển, và việc cảm thấy choáng ngợp là hoàn toàn bình thường. Nhưng thay vì lao vào cuộc đua vô tận của các công cụ, hãy lùi lại một bước và đầu tư vào thứ duy nhất không bao giờ lỗi thời: chính năng lực của bạn.
- Việc chạy theo các công cụ AI cụ thể là một cuộc đua không có hồi kết và kém hiệu quả.
- Thay vào đó, hãy tập trung rèn luyện 3 kỹ năng cốt lõi: Đặt câu hỏi, Phân rã vấn đề và Thẩm định kết quả.
- Sự thay đổi chóng mặt của AI không phải là mối đe dọa, mà là cơ hội lớn nhất để bứt phá. Hãy đầu tư vào năng lực của bản thân, đó mới là sự đảm bảo chắc chắn nhất cho tương lai.
Chúc bạn vững tay chèo trên con sóng AI đầy thú vị này!
Tham khảo
[1] Midjourney: Là một phòng thí nghiệm nghiên cứu độc lập tạo ra một chương trình trí tuệ nhân tạo độc quyền có thể tạo ra hình ảnh từ các mô tả văn bản. Tìm hiểu thêm
[2] ChatGPT: Là một chatbot do OpenAI phát triển và ra mắt vào tháng 11 năm 2022, được xây dựng dựa trên các mô hình ngôn ngữ lớn và được tinh chỉnh bằng các kỹ thuật học máy tiên tiến. Tìm hiểu thêm
[3] Stable Diffusion: Là một mô hình học sâu (deep learning) chuyển văn bản thành hình ảnh, được phát hành vào năm 2022, có khả năng tạo ra các hình ảnh chi tiết dựa trên mô tả văn bản. Tìm hiểu thêm
[4] Prompt: Trong bối cảnh AI, “prompt” (câu lệnh) là một đoạn văn bản đầu vào được đưa cho mô hình AI, đóng vai trò như một chỉ dẫn hoặc câu hỏi để AI tạo ra phản hồi mong muốn. Tìm hiểu thêm
[5] ComfyUI: Là một giao diện người dùng đồ họa (GUI) dựa trên node/biểu đồ mạnh mẽ và mô-đun dành cho Stable Diffusion, cho phép người dùng thiết kế và thực thi các quy trình tạo ảnh AI phức tạp. Tìm hiểu thêm
[6] Mô hình ngôn ngữ lớn (LLM): Là một loại mô hình trí tuệ nhân tạo được huấn luyện trên một lượng lớn dữ liệu văn bản để hiểu và tạo ra ngôn ngữ của con người. Tìm hiểu thêm
[7] Ngữ cảnh (Context): Trong AI, đây là những thông tin nền tảng hoặc dữ liệu xung quanh một yêu cầu, giúp mô hình hiểu rõ hơn ý định của người dùng và tạo ra phản hồi chính xác, phù hợp hơn. Tìm hiểu thêm
Cùng Thảo Luận Nhé!
- Bạn đã từng cảm thấy “choáng ngợp” trước tốc độ phát triển của AI chưa? Bạn đã đối mặt với nó như thế nào?
- Trong ba kỹ năng (Đặt câu hỏi, Phân rã, Thẩm định), bạn thấy mình cần cải thiện kỹ năng nào nhất và tại sao?