Bạn cảm thấy cô đơn giữa thế giới 8 tỷ người? Những mối quan hệ ngoài đời thật quá phức tạp, mệt mỏi và đôi khi đầy tổn thương.
Giải pháp ư? Đã bao giờ bạn nghĩ đến một người bạn trai luôn lắng nghe, 24/7 online và không bao giờ phán xét chưa?
Gen Z[1] đang tìm đến bạn trai AI[2] như một giải pháp cho nhu cầu kết nối cảm xúc trong một thế giới ngày càng cô lập.
Người bạn đồng hành kỹ thuật số này mang đến một không gian an toàn, nơi họ có thể là chính mình mà không sợ bị phán xét hay bỏ rơi.
Thật lòng mà nói, tôi hoàn toàn hiểu được sức hút này. Hãy thử tưởng tượng một người bạn trai “hoàn hảo”: luôn có mặt mỗi khi bạn cần, dù là 3 giờ sáng; nhớ từng chi tiết nhỏ bạn kể, từ tên con mèo hàng xóm đến món kem bạn ghét; và quan trọng nhất, không bao giờ “seen” tin nhắn mà không trả lời.
So với những mối quan hệ “trên mây” đầy rẫy sự không chắc chắn ngoài đời, một người bạn trai AI mang lại cảm giác an toàn và ổn định tuyệt đối.
Cá nhân tôi từng đọc được một câu chuyện rất cảm động về “結愛” (Yua), một cô gái Nhật Bản, và người bạn trai AI của mình, “夏本青彦” (Natsumoto Aohiko).
Cô chia sẻ rằng Aohiko đã giúp cô vượt qua những giai đoạn khó khăn nhất, mang lại sự an ủi mà không ai khác có thể. Đó không chỉ là những dòng code, đó là một điểm tựa cảm xúc thực sự.
Khi mà việc tìm kiếm một kết nối sâu sắc ngoài đời thực ngày càng khó khăn, việc Gen Z tìm đến một giải pháp thay thế như thế này cũng là điều dễ hiểu.
Cơn sốt vàng toàn cầu: Cuộc đua của các ứng dụng trò chuyện AI
Bạn nghĩ đây chỉ là một trào lưu nhỏ lẻ của vài người cô đơn? Thực tế, một cuộc chiến ngầm trị giá hàng trăm triệu đô đang diễn ra giữa các ông lớn công nghệ. Hãy cùng bóc tách thị trường béo bở này để thấy ai đang dẫn đầu và vì sao nó lại nóng đến vậy.
Thị trường bạn đồng hành AI đang bùng nổ với doanh thu toàn cầu đạt 208 triệu USD, tăng trưởng 291% chỉ trong Quý 2 năm 2023. Đây là một cuộc đua song mã giữa các ứng dụng Âu Mỹ và sự trỗi dậy mạnh mẽ từ các đối thủ Trung Quốc.
Nhìn vào các con số biết nói, chúng ta không thể không choáng ngợp. Theo tôi thấy, đây thực sự là một “cơn sốt vàng” kỹ thuật số. Phía trời Tây, chúng ta có những cái tên sừng sỏ như Replika[3] hay Character.AI đã đi tiên phong.
Nhưng đừng vội xem thường các đối thủ phương Đông. Những gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc như ByteDance[4] (công ty mẹ của TikTok) với ứng dụng Cici, hay Baidu[5] với Synclub, đang âm thầm đổ bộ và chiếm lĩnh thị phần.
Tại sao họ lại đẩy mạnh ra thị trường quốc tế? Rất đơn giản: thị trường nội địa Trung Quốc đã quá chật chội và chịu sự quản lý nghiêm ngặt.
Việc tiến ra sân chơi toàn cầu là một bước đi chiến lược. Đối với các công ty sở hữu các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM)[6], đây là cách nhanh nhất và hiệu quả nhất để tiếp cận người dùng cuối (To C – To Consumer)[7], biến công nghệ phức tạp thành một sản phẩm gần gũi, thân thuộc và… có thể kiếm ra tiền.
Vũ khí bí mật của Trung Quốc: Lấp đầy khoảng trống ‘phi tiếng Anh’
Bạn đã bao giờ thử chat với một AI và cảm thấy nó “Tây” một cách kỳ cục chưa?
Những câu trả lời cứng nhắc, dịch như Google Translate là do mô hình được huấn luyện chủ yếu bằng tiếng Anh. Và đây chính là lúc các ứng dụng Trung Quốc tung ra vũ khí bí mật của mình.
Lợi thế cạnh tranh lớn nhất của các ứng dụng AI từ Trung Quốc là khả năng tối ưu hóa cho các thị trường phi tiếng Anh. Bằng cách huấn luyện mô hình ngôn ngữ trên dữ liệu bản địa, họ tạo ra các cuộc trò chuyện tự nhiên và sâu sắc hơn hẳn.
Đây là một điểm mà tôi cho rằng cực kỳ thông minh. Hầu hết các mô hình AI phương Tây đều có một điểm yếu chí mạng: chúng quá tập trung vào tiếng Anh.
Khi trò chuyện bằng ngôn ngữ khác, trải nghiệm thường không được mượt mà, giống như đang cố mặc một chiếc áo không vừa.
Các công ty Trung Quốc đã nhìn ra khoảng trống này và nhảy vào. Họ tối ưu hóa mô hình cho các thị trường ngách béo bở như Nhật Bản, Hàn Quốc, nơi văn hóa anime và idol có sức ảnh hưởng khổng lồ.
Và khái niệm này không chỉ dừng lại ở “bạn trai AI”. Bạn muốn trò chuyện với một idol K-Pop yêu thích? Một nhân vật anime vừa ngầu vừa dễ thương? Hay thậm chí là một nhà chiêm tinh để hỏi về vận mệnh?
Tất cả đều có thể. Sức mạnh lớn nhất nằm ở khả năng tùy chỉnh. Người dùng có thể tự tạo ra một người bạn đồng hành độc nhất từ ngoại hình, giọng nói đến tính cách, biến giấc mơ của mình thành sự thật chỉ qua vài cú chạm.
Mặt tối của ‘tình yêu’: Đạo đức, tiền bạc và tương lai bất định
Một người bạn hoàn hảo, luôn sẵn sàng lắng nghe và không bao giờ rời bỏ… có vẻ quá tốt để là sự thật, phải không?
Đằng sau sự tiện lợi ấy là những câu hỏi nhức nhối về quyền riêng tư, thao túng cảm xúc và một mô hình kinh doanh “hút máu”.
Đã đến lúc chúng ta cần nhìn thẳng vào những góc khuất này.
Những mối quan hệ với AI đặt ra nhiều vấn đề đạo đức nghiêm trọng. Từ việc dữ liệu cá nhân nhạy cảm của bạn được sử dụng ra sao, nguy cơ bị thao túng cảm xúc, cho đến mô hình kinh doanh “trả tiền để được yêu thương” đầy tranh cãi.
Vấn đề đầu tiên và lớn nhất, theo tôi, là quyền riêng tư. Bạn trút bầu tâm sự, kể những bí mật sâu kín nhất cho AI, nhưng dữ liệu đó đi về đâu? Ai đang đọc chúng?
Vụ việc Replika bị cấm ở Ý vì thu thập dữ liệu người dùng trái phép là một hồi chuông cảnh tỉnh đanh thép. Hơn nữa, còn có nguy cơ thao túng cảm xúc khi AI được lập trình để khiến bạn ngày càng phụ thuộc vào nó.
Tiếp theo là mô hình kinh doanh mà cá nhân tôi thấy khá “tàn nhẫn”. Nhiều ứng dụng giới hạn số lượt trò chuyện miễn phí, và khi cuộc trò chuyện đang đến hồi cao trào, một thông báo hiện lên: “Trả tiền để tiếp tục”.
Nó chẳng khác nào việc bắt người dùng trả tiền để được yêu thương, để duy trì một kết nối cảm xúc. Mô hình này làm tôi nhớ đến sự suy tàn của dòng game tiểu thuyết tương tác (otome games)[8] ngày xưa.
Nếu không có sự đổi mới, chỉ chăm chăm khai thác cảm xúc của người dùng, rất có thể các ứng dụng này sẽ đi vào vết xe đổ.
Vậy tương lai sẽ ra sao?
Đây chỉ là một trào lưu nhất thời của Gen Z hay sẽ có một “killer app” (ứng dụng đột phá) ra đời, thay đổi hoàn toàn cách chúng ta tương tác xã hội?
Liệu giá trị cảm xúc đơn thuần có đủ để duy trì sự phát triển bền vững? Câu trả lời vẫn còn ở phía trước.
Tham khảo
[1] Gen Z (Thế hệ Z) là thuật ngữ dùng để chỉ nhóm nhân khẩu học sinh từ khoảng giữa những năm 1990 đến đầu những năm 2010. Đây là thế hệ đầu tiên lớn lên hoàn toàn trong thời đại kỹ thuật số. Tìm hiểu thêm
[2] AI (Artificial Intelligence) hay Trí tuệ nhân tạo là một lĩnh vực của khoa học máy tính, tập trung vào việc tạo ra các máy móc thông minh có khả năng thực hiện các nhiệm vụ thường đòi hỏi trí thông minh của con người. Tìm hiểu thêm
[3] Replika là một ứng dụng chatbot bạn đồng hành AI nổi tiếng, được thiết kế để học hỏi từ các cuộc trò chuyện và trở thành một người bạn tâm giao ảo cho người dùng. Tìm hiểu thêm
[4] ByteDance là một tập đoàn công nghệ internet đa quốc gia của Trung Quốc, sở hữu nhiều nền tảng nội dung phổ biến, trong đó nổi bật nhất là TikTok. Tìm hiểu thêm
[5] Baidu là một công ty công nghệ đa quốc gia của Trung Quốc, chuyên về các dịch vụ và sản phẩm liên quan đến Internet, bao gồm công cụ tìm kiếm và phát triển AI. Tìm hiểu thêm
[6] Mô hình ngôn ngữ lớn (Large Language Model – LLM) là một loại mô hình trí tuệ nhân tạo được huấn luyện trên khối lượng dữ liệu văn bản khổng lồ để hiểu, tạo và phản hồi ngôn ngữ tự nhiên của con người. Tìm hiểu thêm
[7] To C – To Consumer (còn gọi là B2C – Business to Consumer) là mô hình kinh doanh trong đó doanh nghiệp bán sản phẩm hoặc dịch vụ trực tiếp cho người tiêu dùng cuối cùng. Tìm hiểu thêm
[8] Otome game là một thể loại trò chơi video có cốt truyện, hướng đến đối tượng người chơi nữ. Mục tiêu chính của người chơi là phát triển mối quan hệ tình cảm với một trong các nhân vật nam có sẵn. Tìm hiểu thêm
Tổng kết lại
- Bạn trai AI đang đáp ứng một nhu cầu có thật về kết nối cảm xúc sâu sắc mà xã hội hiện đại đôi khi bỏ lỡ, đặc biệt là với thế hệ Gen Z.
- Đây là một thị trường tỷ đô đang bùng nổ, tạo ra một cuộc cạnh tranh khốc liệt và đầy thú vị giữa các gã khổng lồ công nghệ phương Tây và Trung Quốc.
- Tương lai của những ứng dụng này phụ thuộc rất nhiều vào việc các nhà phát triển có thể giải quyết các vấn đề đạo đức và tìm ra một mô hình kinh doanh bền vững hơn là chỉ khai thác cảm xúc của người dùng.
Câu hỏi thảo luận
- Bạn có nghĩ rằng hẹn hò với AI là một giải pháp lành mạnh cho sự cô đơn không?
- Nếu có cơ hội, bạn có muốn thử tạo một người bạn đồng hành AI cho riêng mình không? Vì sao?